|
Już jest!
Postanowiłem opowiedzieć o życiu w internacie, tak, jakby to zrobił chłopiec, którym wtedy byłem, jako narrator w pierwszej osobie. Zdecydowałem się na język pośredni - ani niezbyt dziecinny, ani niezbyt uczony. Zależało mi na wiernym opowiedzeniu tej części mego życia, tak jak go doświadczałem. Bracia z siostrą zapisują mnie do szkoły. Potem Stanley, najstarszy brat, podchodzi do mnie w towarzystwie indiańskiego małżeństwa: - Addie, to pan i pani Burns. Podczas pobytu w Pipestone to oni będą twoimi nowymi rodzicami. O rany! To dla mnie za dużo jak na jeden dzień, zaczynam płakać. Pani Burns obejmuje mnie i próbuje pocieszyć. Naprawdę jest jak mama. fragment Adam Fortunate Eagle (ur. 1929 jako Adam Nordwall) jest Czipewejem (Chippewa) z rezerwatu Red Lake w Minnesocie. W latach 1935-1945 uczęszczał do Szkoły z Internatem dla Indian w Pipestone. Na początku lat 50. zamieszkał w Kalifornii, gdzie zaangażował się w działalność społeczną na rzecz Indian. Był pomysłodawcą okupacji wyspy Alcatraz przez grupę Indianie Wszystkich Plemion w 1969 roku. Na Uniwersytecie Kalifornijskim w Hayward prowadził wykłady z dziedziny studiów tubylczych (Native studies). Jest autorem książek: Alcatraz! Alcatraz! The Indian Occupation of 1969-1971 (1992), Heart of the Rock: The Indian Invasion of Alcatraz (2008) oraz Pipestone: My Life in an Indian Boarding School (2010). W 2014 wydał także zbiór anegdot Scalping Columbus and Other Damn Indian Stories: Truths, Half-Truths, and Outright Lies (2014).
Polecamy
Nienawidziłem tych gównianych, szutrowych dróg, tych rozlatujących się domów i sfor ujadających psów, wałęsających się po ulicach i zaułkach. Dlaczego nie wyjechałem? Ludzie zawsze mówili tu o przeprowadzce do Rapid City, do Sioux Falls albo Denver, o znalezieniu pracy i rozpoczęciu wszystkiego od nowa. O porzuceniu naszego stylu życia i zasymilowaniu się, o przystosowaniu do życia w mieście. Lecz ja pomyślałem o biciu bębnów na powwow, o zapachu dzikiej szałwii, widoku maluchów, które po raz pierwszy założyły strój, blasku słońca wychodzącego zza gór. Zastanawiałem się, czy umiałbym kiedyś tak naprawdę opuścić rezerwat, bo rezerwat chyba ma się w sobie, wirtualnie, rezerwat to stan umysłu. fragment powieści David Heska Wanbli Weiden jest Lakotą Sicangu, z wykształcenia prawnikiem. Jego debiutancka powieść Zimowe kroniki (Winter Counts, 2020) zdobyła liczne nagrody literackie i wyróżnienia, m.in. Anthony Award. Jest profesorem Studiów tubylczoamerykańskich i Nauk politycznych na Metropolitan State University w Denver. Mieszka z rodziną w stanie Kolorado. Zimowe kroniki zostały dotąd przetłumaczone na język francuski, niemiecki i japoński. Zimowa kronika (winter counts) to rodzaj kalendarza używanego przez Indian Wielkich Równin. Na skórze bizona wykonywano piktogram, prosty rysunek upamiętniający jakieś szczególne wydarzenie, z którym ma kojarzyć się dany rok. W naszych czasach rok 2020 mógłby na przykład upamiętnić pandemię koronawirusa, a 2022 wojnę w Ukrainie. Lakoci mierzyli rok od pierwszego śniegu do następnego pierwszego śniegu.
|
Pisanie o szkołach z internatem dla Indian nie jest proste. Trudno pominąć cierpienie dzieci oderwanych od rodziny i rzuconych w nieprzyjazny świat, w którym, aby przetrwać, musiały się wyrzec wszystkiego, czego się dotąd nauczyły. Wiele dzieci zmarło z powodu chorób, kar cielesnych i ze zwykłej tęsknoty za domem. Tych tragedii nie da się niczym usprawiedliwić. Jednak nie można dziś odsądzać od czci i wiary twórców systemu szkół z internatem. Ludziom tym nie chodziło o przysporzenie Indianom dodatkowych cierpień, motywem ich działania nie była nienawiść. Przyświecały im ideały, w których odbijała się ówczesna kondycja kultury Zachodu i sposób myślenia o świecie. Adam Fortunate Eagle PIPESTONE Życie w szkole z internatem dla Indian przeł. Bartosz Hlebowicz Biblioteka "Tawacinu" nr 58 Wielichowo 2023 ISBN 978-83-62490-35-6 format 143×205 stron 248 cena 39 zł Zamawiam Zob. artykuły o szkołach z internatem zamieszczone w kwartalniku "Tawacin" (2008): dokumenty o amerykańskiej polityce edukacyjnej dla Indian Luther Standing Bear Kopiować i naśladować. Pierwsze dni w szkole z internatem Bruce E. Johansen Kanada wypłaca odszkodowania ofiarom szkół z internatem dla tubylców Laurence M. Hauptman Marszem do cywilizacji. Orkiestra Szkoły Zawodowej dla Indian w Carlisle za czasów Pratta (1879-1904) galeria Tarzycjusz Buliński Czy szkoły dla Indian były takie złe? Komentarz antropologa Marek Hyjek Nie tylko Carlisle. Jeszcze o oświacie dla Indian Zobacz też recenzja książki Adama Fortunate Eagle'a, "Tawacin" nr 4[24], zima 1993/94 Janice Lynn Walka o wolność: Alcatraz! Alcatraz! I na koniec rarytas! dwa wiersze córki Adama Fortunate Eagle'a zamieszczone w PIERWSZYM numerze "Tawacinu" 1[1], późna jesień 1985 Nila NorthSun Eee nie, powieści to nie, wolę literaturę faktu. Już kilka razy słyszałem te słowa, gdy zapytano mnie o nowe książki. Bo do powieści podchodzimy z lekkim dystansem, uważając ją za coś gorszego od literatury popularno-naukowej. Gorszego, bo wymyślonego, nieprawdziwego. Tak wcale być nie musi - za pośrednictwem obrazów emocjonalnych literatura piękna potrafi przekazać prawdę, która na długo zapada w pamięć. Tak traktuję debiutancką powieść Davida Heska Wanbli Weidena, Lakoty Sicangu, Zimowe kroniki (2020). Rzecz dzieje się w rezerwacie Rosebud w Dakocie Południowej i okolicy. Miejsca, zdarzenia i bohaterowie, na czele z Virgilem Wounded Horse, "zbirem do wynajęcia", pozwalają autorowi opowiedzieć o współczesnym życiu Lakotów (Siuksów), o dobrych i złych stronach rezerwatu. Na obrzeżach głównej narracji, napędzającej akcję tego thrillera narkotykowego, autor przemyca ważne spostrzeżenia obyczajowe i historyczne, mierzy się z dylematem: zostać w rezerwacie czy wyjechać? A całość okraszona typowo indiańskim (czyli sarkastycznym) humorem. David Heska Wanbli Weiden ZIMOWE KRONIKI przeł. Marek Maciołek Biblioteka "Tawacinu" nr 56 Wielichowo 2022 ISBN 978-83-62490-31-8 format 125×195 stron 336 cena 39 zł Zamawiam zob. recenzje: Radosław Palonka Rzeczywistość w Rosebud - XXI wiek ("Nowe Książki", nr 2/2023, s. 26-27) Bartosz Hlebowicz Metamfetamina w rezerwacie ("Krytyka Polityczna", 5 maja 2023) wzmianka w felietonie: Maciej Jarkowiec Jest najstarszym więźniem politycznym Ameryki ("Gazeta Wyborcza", 12 maja 2023, aby przeczytać całość, trzeba mieć aktywny abonament) |
|
